Blijven de Grieken nou wel of niet in de euro? Banken hebben besloten niet te wachten op een mogelijk afscheid van de Grieken en bereiden zich al sinds 2009 voor op een Grieks euro-exit. Sommige banken schijnen de drachme zelfs nooit echt uit de systemen hebben gehaald waardoor volgens persbureau Reuters het omschakelen naar de drachme voor die banken niet meer is dan het omzetten van een schakelaar.
Ofschoon een Grieks vertrek voor een hoop juridische en praktische problemen zorgt, is het voor banken een relatief eenvoudige klus om de systemen aan te passen. Bovendien hebben banken voldoende ervaring met het veranderen van valutasoorten zoals na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie met nieuwe munten in de Baltische Staten en de invoering van de tenge, de munt van Kazachstan. En natuurlijk met de invoering van euro zelf.
Mocht Griekenland daadwerkelijk de eurozone verlaten (of er uit worden gezet) zal het per direct de controle eisen over de deviezen, dus alle inwisselbare vreemde valuta en alle geldwaarden die als betaalmiddel kunnen dienen. Dan nog is er handel in een nieuwe munt mogelijk en kan de valutahandel relatief snel weer werken, al hangt dit wel af van de wijze hoe Griekenland de eurozone verlaat. Orderlijk of chaotisch.
De praktische problemen zijn vele malen groter dan de technische. Banken zullen cash nodig hebben voor burgers en bedrijven die zaken doen in Griekenland. De banken zitten echter met het probleem dat ze niet weten tegen welke koers de nieuwe munt moet worden verhandeld omdat de Griekse regering regels moet opstellen voor het herinvoeren van de drachme. Stel dat Griekenland besluit dat de nieuwe wisselkoers één euro voor één drachme bedraagt, zou dit voor enorme verliezen zorgen zodra de munt vrij verhandelbaar wordt. Zo’n koers zal met de huidige Griekse economische malaise op de markten nooit houdbaar zijn.
Totale controle op de deviezen kan een ware nachtmerrie worden voor banken met leningen in Griekenland. Zo kan Athene besluiten dat het voor bedrijven verboden is om de schulden in euro af te lossen. Zelfs als de overheid besluit dat de schuld wel in euro’s afgelost mag worden, beschikken de bedrijven niet over euro’s omdat die van de ene op de andere dag zijn omgewisseld in drachmes met het risico dat die enkele dagen later fors minder waard zijn. Dit maakt het voor iedere crediteur lastig om zijn geld terug te krijgen, welk contract er eerder ook is getekend met als gevolg dat er overuren worden gedraaid op de juridische afdelingen van banken en ieder contract met lijntjes naar Griekenland opnieuw wordt bestudeerd. Met name de kleine lettertjes: wat zijn de geldende wetgevingen van hun contracten en wat zijn alle juridische argumenten bij een Griekse exit? De kans is bijzonder groot dat er vele rechtszaken komen die al deze problemen moeten afhandelen.
Veel banken hebben een mogelijke exit al gesimuleerd in zogeheten “war games”. Zo’n kamer vol met computers, gooi er wat gegevens in en er komt iets uit. Het doet me denken aan de Koude Oorlog, welk scenario er ook door de Sovjets of de VS werd ingevoerd, de wereld was de klos. De simulaties leveren dus ook vrij weinig op. Er zijn voldoende vragen en velen daarvan blijven onbeantwoord. De vraag “hoe krijgen we de pinautomaten op tijd gevuld met drachmes” lijkt dan slechts een bijzaak. Een praktisch probleem is er overigens niet. Griekenland kan die nieuwe drachmes wel zelf drukken, want de Griekse Nationale Bank heeft een eigen geld- en muntdrukpers die sinds de toetreding tot de eurozone in 2001 eurobiljetten drukt en euromunten slaat. Een kwestie van wat omwisselen dus.
